“Hij kan echt niet stilzitten.”
“Ze is zó snel afgeleid.”
“Hij móet gewoon even bewegen, anders wordt hij echt onhandelbaar.”
Als docent Nederlands had ik ooit een leerling – laten we hem Sam noemen – die tijdens mijn lessen langzaam maar zeker van zijn stoel gleed. Eerst wippend op twee poten, dan half liggend op zijn tas, uiteindelijk op de grond onder zijn tafel. Hij stond ook regelmatig op om een beetje rond te lopen in het lokaal, tikte met zijn pen op het raam of maakte op een andere manier lawaai. Niet omdat hij dwars was, vervelend, of lui. Sam had een hoofd dat overstroomde. Van prikkels. Van zorgen thuis. Van de druk om mee te komen, om stil te zijn, om “gewoon normaal” te doen.
In de personeelskamer kreeg ik goedbedoelde adviezen. “Laat hem een rondje lopen.” “Zet hem op de gang.” “Zijn ouders moeten maar eens naar de huisarts, misschien is het ADHD, dan kan hij medicatie krijgen.” En ik snapte die reacties. Want ook ik zat met dertig leerlingen in een lokaal dat eigenlijk te klein was voor zóveel onrust. Maar ergens wrong het. Want hoe terecht is het om van een overprikkeld kind te verwachten dat hij zich aanpast aan een overprikkelend systeem?
We vragen leerlingen de hele dag om stil te zitten, terwijl ze vaak nooit geleerd hebben hóé dat moet. Stilzitten lijkt vanzelfsprekend, maar in een wereld vol prikkels is het eerder een vaardigheid, en misschien zelfs een levenskunst.
Stilzitten is niet vanzelfsprekend - het is een vaardigheid
Het onderwijs is grotendeels ingericht op controle: op structuur, rust, orde. Stilzitten wordt als norm gesteld, vooral in een klaslokaal. Maar onderzoek laat zien dat aandacht, zelfregulatie en innerlijke rust niet zomaar ontstaan door stilzitten op zich; die ontstaan wanneer leerlingen actief leren hóe ze hun aandacht kunnen richten en reguleren.
Zo wijzen diverse onderzoeken uit dat aandachtstraining bij kinderen een positief effect heeft op executieve functies, zoals impulsbeheersing en werkgeheugen. Mindfulness-gebaseerde interventies in het onderwijs helpen leerlingen om niet alleen beter op te letten, maar ook vriendelijker te worden voor zichzelf en anderen.
Een grootschalige studie van Zenner, Herrnleben-Kurz & Walach (2014) analyseerde 24 onderzoeken naar mindfulness bij kinderen en jongeren. Hun conclusie? Mindfulness heeft een positief effect op stressvermindering, cognitieve prestaties en sociale-emotionele vaardigheden. En dit geldt niet alleen voor leerlingen, maar ook voor leraren die zelf mindfulness beoefenen en integreren in hun onderwijspraktijk.
Misschien is het doel niet dat leerlingen stilzitten, maar dat ze stilte kunnen vinden
Wat als we de norm niet verschuiven van beweeglijkheid naar gehoorzaamheid, maar van onrust naar innerlijke rust?
Wat als we leerlingen leren hoe ze kunnen landen in zichzelf, hun lichaam voelen, hun adem volgen, en zich van daaruit leren focussen?
Stilzitten wordt dan geen straf, maar een thuiskomen.
Een moment van zelfzorg, midden op de dag.
Een basis voor leren, in plaats van een randvoorwaarde.
En ook docenten hebben die momenten nodig – tussen de drukte, de eisen, het volle hoofd. Niet om “even op te laden”, maar om weer even echt aanwezig te zijn.
Heb je nu behoefte aan een klein rustmoment? Probeer dan eens een meditatie;
KLASOPDEMAT gelooft dat stilte en rust in de schooldag geen luxe zijn, maar noodzaak
Daarom bieden we toegankelijke en nuchtere programma’s aan waarin mindfulness, ademhaling en lichaamsbewustzijn handvatten worden. Niet alleen voor leerlingen, maar ook voor docenten en schoolteams. Geen zweverig gedoe, maar concrete tools voor een kalmere klas, meer veerkracht én meer werkplezier.
Van workshops als Chillskills en Yoga Warriors voor leerlingen tot MBSR-trainingen en teamdagen voor docenten.
Onze missie? Onderwijs waarin ruimte is voor hoofd én hart. Voor denken én voelen. Voor leren én zijn.
Wil je weten wat rust op school zou kunnen betekenen voor jouw team of klas? Bekijk ons aanbod of neem contact met ons op!